Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) ή αλλιώς αφροδίσια νοσήματα μεταδίδονται κυρίως μέσω, όπως υποδηλώνει και το όνομα, της σεξουαλικής επαφής. Το ζήτημα ωστόσο με τα συγκεκριμένα νοσήματα είναι ότι πολλοί μπορεί να μη γνωρίζουν καν ότι είναι φορείς ή ακόμα και να το γνωρίζουν αλλά να το αποκρύπτουν. Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αμελούνται, καθώς μπορούν να επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των ασθενών αλλά και των ερωτικών τους συντρόφων. Μάλιστα, καθώς τα νοσήματα αυτά προσβάλλουν κατά κύριο λόγο το δέρμα και τους βλεννογόνους, ένας έμπειρος δερματολόγος – αφροδισιολόγος είναι ο κατάλληλος ειδικός για να συμβάλλει στη διάγνωση, τη θεραπεία, την παρακολούθηση του ασθενούς και την πρόληψή της επανεμφάνισής τους.

Τα πιο κοινά σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ)

Σα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα συγκαταλέγονται η σύφιλη, η γονόρροια, οι μη γονοκοκκικές ουρηθρίτιδες, τα κονδυλώματα και ο έρπητας των γεννητικών οργάνων. Δε θα μπορούσαμε επίσης να μην αναφέρουμε το μαλακό έλκος, το αφροδίσιο λεμφοκοκκίωμα, τη βακτηριακή κολπίτιδα, τη μολυσματική τέρμινθο, τις ιογενείς ηπατίτιδες (κατά βάση την ηπατίτιδα B και C ), το AIDS, την τριχομονάδωση, τις μυκητιάσεις και τη φθειρίαση του εφηβαίου.

Γονόρροια

Η γονόρροια, γνωστή και ως γονοκοκκική ουρηθρίτιδα ή βλεννόρροια, είναι μια σεξουαλικώς μεταδιδόμενη λοίμωξη που προκαλείται από το βακτήριο γονόκοκκος και επηρεάζει τόσο άνδρες όσο και γυναίκες. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως 1-10 ημέρες μετά από μη προστατευμένη επαφή στους άνδρες και περίπου δύο εβδομάδες στις γυναίκες. Στους άνδρες παρατηρείται εκροή υγρού από την ουρήθρα, που ξεκινά ως βλέννα και εξελίσσεται σε πυώδη μορφή, συνοδευόμενη από φαγούρα και αίσθημα καύσου. Στις γυναίκες, τα συμπτώματα μπορεί να απουσιάζουν στο 75% των περιπτώσεων, όμως όταν υπάρχουν περιλαμβάνουν αυξημένες κολπικές εκκρίσεις, φαγούρα και πόνο στην ουρήθρα. Η θεραπεία περιλαμβάνει κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή, που αν εφαρμοστεί έγκαιρα, προλαμβάνει σοβαρές επιπλοκές όπως η υπογονιμότητα.

Κονδυλώματα γεννητικών οργάνων και περιπρωκτικής περιοχής

Τα κονδυλώματα συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πιο διαδεδομένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και προκαλούνται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Εμφανίζονται ως μικρά ογκίδια στην γεννητική και περιπρωκτική περιοχή. Οι τύποι του ιού διακρίνονται σε υψηλού και χαμηλού κινδύνου, με τους υψηλού κινδύνου να συνδέονται με καρκινικές αλλοιώσεις. Η θεραπεία περιλαμβάνει αφαίρεση των βλαβών με laser, κρυοθεραπεία και χρήση ανοσοδιεγερτικών φαρμάκων. Ο εμβολιασμός κατά του HPV αποτελεί σημαντικό μέτρο πρόληψης της νόσου.

Μη γονοκοκκικές ουρηθρίτιδες

Οι μη γονοκοκκικές ουρηθρίτιδες προκαλούνται από μικροοργανισμούς όπως τα χλαμύδια, το μυκόπλασμα, το ουρεόπλασμα και οι τριχομονάδες. Εμφανίζονται κυρίως ως ουρηθρίτιδα στους άνδρες και κολπίτιδα στις γυναίκες. Τα συμπτώματα, που εμφανίζονται αργότερα σε σχέση με τη γονόρροια, περιλαμβάνουν εκκρίσεις, φαγούρα και αίσθημα καύσου κατά την ούρηση. Συχνά η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές όπως υπογονιμότητα. Η κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή εξασφαλίζει πλήρη ανάρρωση.

Σύφιλη

Η σύφιλη είναι μια χρόνια βακτηριακή λοίμωξη που προκαλείται από το ωχρό τρεπόνημα. Μεταδίδεται μέσω σεξουαλικής επαφής χωρίς προφύλαξη και από έγκυες γυναίκες στο έμβρυο. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται 10-90 ημέρες μετά τη λοίμωξη και περιλαμβάνουν ένα ανώδυνο, σκληρό έλκος στο σημείο επαφής. Ακολουθεί διόγκωση των λεμφαδένων. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η νόσος προχωρά σε σοβαρότερες φάσεις. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντιβιοτικά, συνήθως με μία ένεση, και αιματολογική παρακολούθηση.

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και έρπης γεννητικών οργάνων

Ο έρπης των γεννητικών οργάνων προκαλείται κυρίως από τον ιό του απλού έρπητα τύπου 2 και μεταδίδεται μέσω σεξουαλικής επαφής χωρίς προφυλάξεις. Τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να απουσιάζουν, αλλά όταν εμφανίζονται περιλαμβάνουν ερυθρότητα, φυσαλίδες που εξελίσσονται σε επώδυνες διαβρώσεις, και οίδημα. Ο ιός παραμένει στο σώμα δια βίου με πιθανότητα υποτροπών. Η θεραπεία περιλαμβάνει τοπικά ή από του στόματος αντιερπητικά φάρμακα.

Μολυσματική τέρμινθος

Η μολυσματική τέρμινθος προκαλείται από έναν ιό που μεταδίδεται με άμεση επαφή δέρματος ή μέσω μολυσμένων αντικειμένων. Στους ενήλικες θεωρείται σεξουαλικώς μεταδιδόμενη όταν εντοπίζεται στη γεννητική περιοχή. Τα συμπτώματα εμφανίζονται 2 εβδομάδες έως 6 μήνες μετά την επαφή και περιλαμβάνουν μικρά, στρογγυλά ογκίδια με ομφαλωτό κέντρο. Η θεραπεία περιλαμβάνει τοπικά φάρμακα, κρυοθεραπεία ή αφαίρεση με ειδικές μεθόδους.

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και μυκητιάσεις γεννητικών οργάνων

Οι μυκητιάσεις προκαλούνται από τον μύκητα Candida albicans και δεν θεωρούνται αυστηρά σεξουαλικώς μεταδιδόμενες. Παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν τη χρήση αντιβιοτικών, αντισυλληπτικών, την εγκυμοσύνη και τον διαβήτη. Στις γυναίκες προκαλούν φαγούρα, κάψιμο και λευκώδεις εκκρίσεις, ενώ στους άνδρες ερυθρότητα και φλεγμονή στη βάλανο. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντιμυκητιασικά φάρμακα.

Φθειρίαση εφηβαίου

Η φθειρίαση του εφηβαίου προκαλείται από ένα ειδικό είδος ψείρας που μεταδίδεται μέσω σεξουαλικής επαφής ή έμμεσα μέσω μολυσμένων αντικειμένων. Προκαλεί έντονη φαγούρα, ερεθισμό και μικρά κόκκινα στίγματα στην περιοχή. Η θεραπεία περιλαμβάνει ειδικά αντιπαρασιτικά φάρμακα και απολύμανση ρούχων.

Καντιντίαση

Η καντιντίαση γεννητικών οργάνων, που προκαλείται συχνά από Candida albicans, εμφανίζεται με ερύθημα, κνησμό και εκκρίσεις που μοιάζουν με πηγμένο γάλα. Αν και δεν είναι αυστηρά ΣΜΝ, είναι συχνή σε σεξουαλικά ενεργά άτομα. Η θεραπεία της πάθησης επιτυγχάνεται με τοπικά ή από του στόματος αντιμυκητιασικά.

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και τριχομονάδωση

Το Trichomonas vaginalis προκαλεί αφρώδεις, δύσοσμες κολπικές εκκρίσεις και ουρηθρίτιδα στους άνδρες. Η διάγνωση περιλαμβάνει μικροσκοπική εξέταση υγρού επιχρίσματος, NAATs και καλλιέργεια. Η μετρονιδαζόλη ή η τινιδαζόλη είναι η θεραπεία εκλογής.

Διάγνωση ΣΜΝ

Η διάγνωση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ) γίνεται μέσω ενός συνδυασμού ιατρικής αξιολόγησης, κλινικής εξέτασης και εξειδικευμένων εργαστηριακών εξετάσεων. Αρχικά, γίνεται λήψη ιστορικού και αξιολογείται η ύπαρξη συμπτωμάτων όπως πόνος κατά την ούρηση, έκκριση από τα γεννητικά όργανα, φαγούρα, εξανθήματα, έλκη, πυελικός πόνος ή πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή. Στη συνέχεια, προχωρά σε κλινική εξέταση για τον εντοπισμό ορατών βλαβών ή άλλων σημείων λοίμωξης. Οι εργαστηριακές εξετάσεις περιλαμβάνουν μικροβιολογικές καλλιέργειες για βακτηριακές λοιμώξεις όπως η γονόρροια και τα χλαμύδια. Επιπλέον, μοριακές εξετάσεις με τη μέθοδο PCR χρησιμοποιούνται για την ακριβή ανίχνευση ιών όπως ο HPV, ο HSV, τα χλαμύδια και η γονόρροια. Εξετάσεις αίματος είναι απαραίτητες για τη διάγνωση λοιμώξεων όπως ο HIV, η σύφιλη και οι ηπατίτιδες Β και C. Σε ορισμένες περιπτώσεις πραγματοποιείται άμεση μικροσκόπηση για τον εντοπισμό παρασίτων όπως η τριχομονάδα.

Θεραπευτική προσέγγιση για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

Αρχικά, σε περίπτωση υποψίας για κάποιο ΣΜΝ, συνιστάται αποχή από σεξουαλική επαφή μέχρι την ολοκλήρωση της διάγνωσης και της θεραπείας, ενημέρωση των σεξουαλικών συντρόφων για πιθανή έκθεση και τακτικός προληπτικός έλεγχος, ειδικά σε άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους. Αν υπάρχουν υποψίες ή ανησυχητικά συμπτώματα, η επίσκεψη σε εξειδικευμένο δερματολόγο-αφροδισιολόγο δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να καθυστερείται. Η θεραπεία περιλαμβάνει χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, κρυοχειρουργική για δερματικές βλάβες όπως τα κονδυλώματα και εφαρμογή προληπτικών μέτρων συμπεριλαμβανομένου του εμβολιασμού και της ασφαλούς σεξουαλικής συμπεριφοράς. Οι δερματολόγοι – αφροδισιολόγοι διαχειρίζονται επίσης επιπλοκές και χρόνιες συνέπειες των ΣΜΝ.