Οποιαδήποτε πάθηση του τριχωτού της κεφαλής μπορεί να έχει δυσμενείς συνέπειες στην εικόνα και την αυτοπεποίθηση κάποιου. Μάλιστα, το ζήτημα είναι αρκετά περίπλοκο, καθώς οι παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής είναι ιδιαίτερα σύνθετες και έχουν ένα ευρύ φάσμα αιτιών: γενετικοί παράγοντες, ορμονικές ανισορροπίες, υποκείμενα νοσήματα και όχι μόνο. Αυτό μπορεί να καταστήσει δύσκολη τη διάγνωση και την αποτελεσματική θεραπεία αυτών των ζητημάτων.

Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ανθρώπινη τρίχα

Η ανθρώπινη τρίχα αποτελείται κυρίως από κερατίνη, η οποία συνιστά το 80% της σύνθεσής της, προσδιορίζοντας τη δύναμη, την ελαστικότητα και το πάχος της. Επιπλέον, περιέχει 10-15% νερό και 5-10% άλλες ουσίες, όπως χρωστικές, άνθρακα, οξυγόνο, άζωτο, υδρογόνο, θείο, ανόργανα άλατα και λιπίδια. Το χρώμα της τρίχας εξαρτάται από τη συγκέντρωση των χρωστικών μελανίνης: η ευμελανίνη ευθύνεται για τις καστανές και μαύρες αποχρώσεις, ενώ η φαιομελανίνη για τις ξανθές και κοκκινωπές. Με την ηλικία, η παραγωγή μελανίνης μειώνεται, οδηγώντας σε γκρίζα ή λευκά μαλλιά.

Η τρίχα αποτελείται από τη ρίζα, που βρίσκεται εντός του τριχοθυλακίου, και το στέλεχος, που είναι το ορατό της τμήμα. Το στέλεχος περιλαμβάνει τρία στρώματα: τον μυελό (εσωτερικό στρώμα), τον φλοιό (μεσαίο στρώμα πλούσιο σε κερατίνη) και την επιδερμίδα της τρίχας (εξωτερικό στρώμα που την προστατεύει από εξωτερικούς παράγοντες).

Αναπτυξιακές φάσεις της τρίχας

Η ανάπτυξη της τρίχας ακολουθεί τρεις κύριες φάσεις:

• Αναγενής φάση (2-7 έτη): Το στάδιο ανάπτυξης, όπου παράγεται νέα ρίζα και η τρίχα μακραίνει.
• Καταγενής φάση (περίπου 2 εβδομάδες): Μεταβατικό στάδιο, κατά το οποίο η δραστηριότητα του τριχοθυλακίου μειώνεται.
• Τελογενής φάση (3-4 μήνες): Περίοδος ανάπαυσης, κατά την οποία οι τρίχες απορρίπτονται και αντικαθίστανται από νέες.

Παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής

Οι παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες, με τις πιο κοινές να περιλαμβάνουν τις φλεγμονώδεις παθήσεις, τις δυσπλασίες και δυστροφίες των τριχών, καθώς και τις αλωπεκίες.

Φλεγμονώδεις παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής που προέρχονται από λοιμώξεις

Σε αυτές τις παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής συγκαταλέγονται:

• Μυκητίαση του τριχωτού η οποία προκαλείται από δερματοφυτικά είδη μυκήτων και συνοδεύεται από απολέπιση, φλεγμονή και κνησμό. Αντιμετωπίζεται με αντιμυκητιασικά φάρμακα και ειδικά σαμπουάν.
• Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα που προκαλείται από τον μύκητα Malassezia και συνδέεται με λιπαρότητα, ερεθισμό και φλεγμονή. Η θεραπεία περιλαμβάνει τοπικά κορτικοστεροειδή, αντιμυκητιασικά σαμπουάν και αναστολείς καλσινευρίνης.
• Θυλακίτιδα, δηλαδή φλεγμονή των θυλάκων της τρίχας λόγω βακτηριακής λοίμωξης, η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε απόστημα. Χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά και αντισηπτικά σαμπουάν.

Μη λοιμώδεις φλεγμονώδεις παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής

Στις μη λοιμώδεις φλεγμονώδεις παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής συγκαταλέγεται αρχικά η ψωρίαση του τριχωτού της κεφαλής. Η πάθηση αυτή χαρακτηρίζεται από υπερπαραγωγή επιδερμικών κυττάρων, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε απολέπιση και ερυθρότητα. Αντιμετωπίζεται με κυκλοσπορίνη, μεθοτρεξάτη, ασιτρετίνη και τοπικά κορτικοστεροειδή. Στις παθήσεις αυτές επίσης εντάσσεται και η αμιαντώδης πιτυρίαση, μια ειδική μορφή ψωρίασης, που χαρακτηρίζεται από σκληρά λέπια κολλημένα στις τρίχες.

Δυστροφίες και δυσπλασίες τριχών

Σε αυτή την κατηγορία παθήσεων συγκαταλέγονται οι κάτωθι:

• Περιεστραμμένες τρίχες οι οποίες εμφανίζουν αλωπεκία λόγω εύκολης θραύσης.
• Οζώδης τριχόρρηξη, δηλαδή κατακερματισμός της δομής της τρίχας, με αποτέλεσμα απώλεια πυκνότητας.
• Τριχοθειοδυστροφία
• Νόσος ΜΕΝΚΕ
• Ακανθωτή τριχόσταση.

Αλωπεκίες

Οι παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής και ιδίως οι διάφορες μορφές αλωπεκίας επηρεάζουν σημαντικά την αισθητική και ψυχολογία πολλών ανθρώπων. Η θεραπεία της αλωπεκίας αποτελεί συνεπώς βασική προτεραιότητα. Η αλωπεκία είναι κάθε μορφή απώλειας τριχών, που μπορεί να σχετίζεται με υποκείμενες παθολογικές καταστάσεις ή επιβλαβείς συμπεριφορές (π.χ. ορμονικές διαταραχές, stress). Οι αλωπεκίες διακρίνονται σε μη ουλωτικές, δηλαδή αναστρέψιμες, και ουλωτικές, οι οποίες είναι μόνιμες.

Στις μη ουλωτικές αλωπεκίες συγκαταλέγονται:

• Ανδρογενετική αλωπεκία, μια συχνή σε άνδρες και γυναίκες μορφή τριχόπτωσης, με εξελικτική αραίωση μαλλιών. Αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή, ορμονική θεραπεία (στις γυναίκες) ή μεταμόσχευση μαλλιών σε πολύ προχωρημένες περιπτώσεις.
• Διάχυτη τριχόπτωση (τελογενής τριχόρροια), η οποία προκαλείται από stress, λοιμώξεις, ορμονικές διαταραχές κ.ά. Αντιμετωπίζεται με διόρθωση της υποκείμενης αιτίας και τοπική εφαρμογή μινοξιδίλης.
• Γυροειδής αλωπεκία, μια αυτοάνοση μορφή τριχόπτωσης, συνήθως αναστρέψιμη. Θεραπεύεται με τοπικά κορτικοστεροειδή και μινοξιδίλη.

Στις ουλωτικές αλωπεκίες συγκαταλέγονται:

• Τριχοθυλακικός λειχήνας, ένα αυτοάνοσο νόσημα που προκαλεί μόνιμη απώλεια. Αντιμετωπίζεται με κορτικοστεροειδή, ανοσοτροποποιητικούς παράγοντες και υδροξυχλωροκίνη.
• Μετωπιαία ινωτική αλωπεκία, η οποία είναι συχνή σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και χαρακτηρίζεται από υποχώρηση της παρυφής των μαλλιών. Αντιμετωπίζεται με παρόμοια φαρμακευτική αγωγή.
• Δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος, ένα αυτοάνοσο δερματικό νόσημα που προκαλεί ατροφικές περιοχές χωρίς τρίχες. Αντιμετωπίζεται με τοπικά κορτικοστεροειδή και άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη μόνιμων βλαβών.

Διάγνωση και θεραπεία των παθήσεων του τριχωτού της κεφαλής

Η διάγνωση των παθήσεων γίνεται από δερματολόγο, μέσω κλινικής εξέτασης, τριχοριζογράμματος και ψηφιακής τριχοσκόπησης. Το τριχοριζόγραμμα επιτρέπει την ανάλυση των φάσεων ανάπτυξης των τριχών, ενώ η τριχοσκόπηση βοηθά στην ανίχνευση παθολογικών αλλαγών στα τριχοθυλάκια. Πιο σύνθετες περιπτώσεις μπορεί να απαιτούν βιοψία δέρματος.

Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία της πάθησης και μπορεί να περιλαμβάνει:

• Φαρμακευτική αγωγή, όπως κορτικοστεροειδή, ανοσοκατασταλτικά και αντιμυκητιασικά φάρμακα.
• Τοπικές θεραπείες, όπως σαμπουάν και αλοιφές με ειδικές δραστικές ουσίες.
• Αυτόλογη μεσοθεραπεία μαλλιών, μια ενέσιμη θεραπεία κατά την οποία εγχύονται ευεργετικά συστατικά από το αίμα του ίδιου του ασθενούς στην πάσχουσα περιοχή για την αναζωογόνηση των τριχοθυλακίων.