Επιχείλιος έρπης: Αίτια, συμπτώματα και θεραπεία

Ο επιχείλιος έρπης είναι μία από τις πιο συχνές ιογενείς λοιμώξεις που επηρεάζουν τους ανθρώπους παγκοσμίως. Πρόκειται για μια κατάσταση που εμφανίζεται κυρίως στα χείλη ή γύρω από το στόμα και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση μικρών, επώδυνων φυσαλίδων. Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα συχνά στη ζωή τους, ενώ αρκετοί δεν γνωρίζουν ότι είναι μολυσματικός και μπορεί να μεταδοθεί εύκολα. Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε τι είναι ο επιχείλιος έρπης, τα αίτια και τα συμπτώματα, τρόπους πρόληψης, καθώς και τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές.

Τι είναι ο επιχείλιος έρπης;

Ο επιχείλιος έρπης προκαλείται κυρίως από τον ιό του απλού έρπητα τύπου 1 (HSV-1), αν και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ευθύνεται και ο ιός τύπου 2 (HSV-2), που συνήθως σχετίζεται με τον έρπητα των γεννητικών οργάνων. Ο ιός του έρπητα μεταδίδεται εύκολα μέσω της άμεσης επαφής με τις πληγείσες περιοχές, κυρίως με φιλιά, κοινή χρήση μαχαιροπίρουνων, ποτηριών ή καλλυντικών για τα χείλη.

Αφού ο ιός μολύνει το άτομο, παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση στο σώμα για όλη τη ζωή του. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη κι αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν, ο ιός παραμένει «κρυμμένος» στα νεύρα του προσώπου και μπορεί να επανεμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή, συνήθως όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι εξασθενημένο.

Αίτια και παράγοντες εμφάνισης

Ο βασικός αιτιολογικός παράγοντας για τον επιχείλιο έρπη είναι ο ιός του απλού έρπητα. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν την επανεμφάνισή του, όπως:

Άγχος: Το ψυχολογικό στρες αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και δημιουργεί συνθήκες για να «ξυπνήσει» ο ιός.
Ασθένειες: Κρυολόγημα, γρίπη ή άλλες λοιμώξεις μπορούν να πυροδοτήσουν κρίσεις έρπητα.
Ορμονικές αλλαγές: Η έμμηνος ρύση, η εγκυμοσύνη ή η εμμηνόπαυση επηρεάζουν τα επίπεδα των ορμονών και μπορεί να συνδεθούν με την εμφάνιση επιχείλιου έρπητα.
Έκθεση στον ήλιο: Η υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να ερεθίσει τα χείλη και να προκαλέσει έξαρση.
Τραυματισμοί ή ερεθισμοί στην περιοχή των χειλιών: Ένα μικρό κόψιμο ή ξηρότητα μπορεί να αποτελέσει αφορμή για εμφάνιση ερπητικών φυσαλίδων.

Συμπτώματα του επιχείλιου έρπητα

Τα συμπτώματα του επιχείλιου έρπητα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά συνήθως ακολουθούν μια συγκεκριμένη πορεία. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι:

Κνησμός και κάψιμο: Στα πρώτα στάδια, πριν εμφανιστούν οι φυσαλίδες, το άτομο νιώθει φαγούρα ή αίσθηση καύσου στα χείλη ή γύρω από το στόμα.
Ερυθρότητα και οίδημα: Η περιοχή αρχίζει να κοκκινίζει και να πρήζεται ελαφρώς.
Εμφάνιση φυσαλίδων: Σύντομα, σχηματίζονται μικρές, γεμάτες υγρό φυσαλίδες που είναι ιδιαίτερα επώδυνες.
Σπάσιμο φυσαλίδων και δημιουργία ελκών: Οι φυσαλίδες σπάζουν και σχηματίζονται μικρά έλκη, που στη συνέχεια καλύπτονται από κρούστα.
Επούλωση: Οι κρούστες πέφτουν και η περιοχή επουλώνεται πλήρως χωρίς να αφήνει συνήθως ουλή.

Η πρώτη λοίμωξη μπορεί να είναι πιο έντονη και να συνοδεύεται από πυρετό, πονόλαιμο, διόγκωση λεμφαδένων και γενική κακουχία, ιδιαίτερα στα παιδιά.

Πόσο διαρκεί ο επιχείλιος έρπης;

Η διάρκεια της κάθε κρίσης επιχείλιου έρπητα κυμαίνεται από 7 έως 14 ημέρες. Ωστόσο, ο ιός παραμένει στο σώμα και μπορεί να ξαναενεργοποιηθεί ανά πάσα στιγμή, ανάλογα με τους παράγοντες που προαναφέρθηκαν.

Πώς μεταδίδεται ο επιχείλιος έρπης;

Ο επιχείλιος έρπης μεταδίδεται κυρίως μέσω άμεσης επαφής με τις πληγείσες περιοχές ή τα σωματικά υγρά (σάλιο). Η μετάδοση μπορεί να συμβεί:

Με φιλιά ή στενή επαφή με άτομο που έχει ενεργό έρπητα.
Με κοινή χρήση αντικειμένων (ποτήρια, μαχαιροπίρουνα, πετσέτες, κραγιόν).
Με την επαφή των χεριών με τις πληγείσες περιοχές και στη συνέχεια το άγγιγμα άλλων σημείων του σώματος, ακόμη και των ματιών ή των γεννητικών οργάνων.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως ο ιός μπορεί να μεταδοθεί ακόμη και όταν δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα, αν και η πιθανότητα είναι μεγαλύτερη κατά τη διάρκεια της ενεργής λοίμωξης (όταν υπάρχουν φυσαλίδες ή έλκη).

Επιπλοκές και κίνδυνοι

Ο επιχείλιος έρπης σπάνια προκαλεί σοβαρές επιπλοκές σε υγιή άτομα, αλλά υπάρχουν κάποιες καταστάσεις όπου μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα:

Έρπης κερατοειδούς: Αν ο ιός μεταδοθεί στα μάτια, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή φλεγμονή (κερατίτιδα), που αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρασης.
Έρπης σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα: Άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. ασθενείς με HIV/AIDS, καρκινοπαθείς, μεταμοσχευμένοι) μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρότερες λοιμώξεις.
Μετάδοση στον εγκέφαλο: Εξαιρετικά σπάνια, ο ιός μπορεί να προκαλέσει ερπητική εγκεφαλίτιδα, μια επικίνδυνη κατάσταση.

Διάγνωση

Η διάγνωση του επιχείλιου έρπητα συνήθως βασίζεται στην κλινική εικόνα και στο ιστορικό του ασθενούς. Σε περιπτώσεις που χρειάζεται επιβεβαίωση, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει εργαστηριακές εξετάσεις, όπως καλλιέργεια υγρού από τις φυσαλίδες ή μοριακές τεχνικές (PCR) για την ανίχνευση του ιού.

Θεραπεία του επιχείλιου έρπητα

Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για τον επιχείλιο έρπη, αλλά υπάρχουν φάρμακα και πρακτικές που μπορούν να μειώσουν τη διάρκεια και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων.

Φαρμακευτική αγωγή

Αντιιικά φάρμακα: Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα είναι η ακικλοβίρη, η φαμσικλοβίρη και η βαλασικλοβίρη. Μπορούν να χορηγηθούν είτε τοπικά (κρέμες) είτε από το στόμα (δισκία), ανάλογα με τη σοβαρότητα.
Αναλγητικές αλοιφές: Βοηθούν στη μείωση του πόνου και της ενόχλησης.
Ενυδατικές αλοιφές: Προλαμβάνουν το σκάσιμο των χειλιών και βοηθούν στην ταχύτερη επούλωση.

Είναι σημαντικό τα αντιιικά να χορηγούνται στα πρώτα στάδια, μόλις αρχίσουν τα συμπτώματα (κνησμός, κάψιμο), ώστε να είναι πιο αποτελεσματικά.

Φυσικές και εναλλακτικές θεραπείες

Εφαρμογή πάγου: Μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο και το πρήξιμο.
Εκχυλίσματα βοτάνων: Κάποια φυτικά σκευάσματα, όπως το μελισσόχορτο, έχουν δείξει ότι μειώνουν τη διάρκεια των συμπτωμάτων.
Βιταμίνες: Ενίσχυση του ανοσοποιητικού με βιταμίνες C, Ε και ψευδάργυρο.

Πάντα να συμβουλεύεστε γιατρό πριν από τη χρήση οποιουδήποτε σκευάσματος.

Πρόληψη του επιχείλιου έρπητα

Η πρόληψη είναι εξίσου σημαντική με τη θεραπεία, ιδιαίτερα για άτομα που παρουσιάζουν συχνές υποτροπές. Τα βασικά μέτρα πρόληψης περιλαμβάνουν:

Αποφυγή άμεσης επαφής με άτομα που έχουν ενεργό έρπητα.
Σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, ιδιαίτερα μετά την επαφή με την περιοχή των χειλιών.
Αποφυγή κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων (ποτήρια, καλλυντικά).
Χρήση αντηλιακού χειλιών με υψηλό δείκτη προστασίας, ειδικά το καλοκαίρι.
Διατήρηση ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος με σωστή διατροφή, άσκηση και επαρκή ύπνο.
Διαχείριση του άγχους με τεχνικές χαλάρωσης, διαλογισμό ή ψυχοθεραπεία.

Ο επιχείλιος έρπης είναι μια συχνή, αλλά κατά κανόνα ακίνδυνη, ιογενής λοίμωξη που μπορεί να προκαλέσει δυσφορία και ενόχληση. Αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με τη σωστή πρόληψη και θεραπεία. Η ενημέρωση για τα αίτια, τα συμπτώματα, τους τρόπους μετάδοσης και τις θεραπευτικές επιλογές αποτελεί το «κλειδί» για την προστασία τόσο του εαυτού μας όσο και των γύρω μας. Με σωστή φροντίδα και προσοχή, ο επιχείλιος έρπης μπορεί να ελεγχθεί και να περιοριστεί η επανεμφάνισή του. Ωστόσο, σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα επιμένουν, εμφανίζονται συχνά ή συνοδεύονται από έντονη ενόχληση, είναι σημαντικό να απευθύνεστε σε δερματολόγο για εξατομικευμένη διάγνωση και καθοδήγηση στη θεραπεία. Η Δερματολόγος στη Νίκαια, Δρ. Κωνσταντίνα Δαγγλή, μπορεί να σας κατευθύνει και να σας προτείνει την κατάλληλη αγωγή για την αντιμετώπιση του επιχείλιου έρπητα.