Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, μη μεταδοτική, φλεγμονώδης δερματολογική νόσος που επηρεάζει σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού και χαρακτηρίζεται από την υπερβολικά ταχεία ανανέωση των κυττάρων της επιδερμίδας. Αυτή η παθολογική διαδικασία οδηγεί στη δημιουργία παχιών, σαφώς περιγεγραμμένων, ερυθηματωδών πλακών που καλύπτονται από χαρακτηριστικές λευκές ή αργυρόλευκες φολίδες. Παρότι η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική και δεν αποτελεί κίνδυνο για τους άλλους, προκαλεί σημαντική ψυχολογική και κοινωνική επιβάρυνση στους πάσχοντες.
Παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση της ψωρίασης
Η εμφάνιση της ψωρίασης συνδέεται με πολλούς προδιαθεσικούς και εκλυτικούς παράγοντες. Σημαντικό ρόλο παίζει η κληρονομικότητα, καθώς πάνω από το 30% των ασθενών έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό. Το χρόνιο στρες, οι στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις, οι τραυματισμοί του δέρματος (φαινόμενο Koebner), ορισμένα φάρμακα (όπως οι β-αναστολείς και τα αντικαταθλιπτικά) και οι ορμονικές διακυμάνσεις συχνά πυροδοτούν εξάρσεις. Επιπλέον, η παχυσαρκία, το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ έχουν συσχετιστεί με βαρύτερες μορφές ψωρίασης.
Μορφές ψωρίασης
Η ψωρίαση εμφανίζεται με πολλές κλινικές μορφές που πρέπει να αναγνωρίζονται από τον ειδικό δερματολόγο:
- Κατά πλάκας ψωρίαση (Psoriasis vulgaris): Η συχνότερη μορφή, που αφορά περίπου το 80% των ασθενών. Εκδηλώνεται με σαφώς περιγεγραμμένες ερυθηματώδεις πλάκες, καλυμμένες με παχιές λευκές φολίδες. Οι βλάβες εντοπίζονται κυρίως σε αγκώνες, γόνατα, τριχωτό της κεφαλής και οσφυϊκή χώρα.
- Σταγονοειδής ψωρίαση: Συνήθως παρατηρείται σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Χαρακτηρίζεται από μικρές, σταγονοειδείς βλάβες που εμφανίζονται ξαφνικά σε μεγάλες περιοχές του σώματος, συχνά μετά από στρεπτοκοκκική λοίμωξη του φάρυγγα.
- Ανάστροφη ψωρίαση: Προσβάλλει κυρίως τις πτυχές του σώματος (μασχάλες, υπομαστικές περιοχές, βουβωνικές πτυχές, περιοχή γεννητικών οργάνων). Οι πλάκες είναι λείες, ερυθρές και λιγότερο φολιδωτές, αλλά συχνά επώδυνες λόγω τριβής και υγρασίας.
- Φλυκταινώδης ψωρίαση: Σπάνια και σοβαρή μορφή, με φλυκταινώδεις βλάβες (πυώδεις φλύκταινες) πάνω σε ερυθηματώδη βάση. Απαιτεί επείγουσα ιατρική παρακολούθηση.
- Ερυθροδερμική ψωρίαση: Πολύ εκτεταμένη μορφή με διάχυτη ερυθρότητα και απολέπιση σχεδόν όλης της επιφάνειας του δέρματος. Μπορεί να προκαλέσει διαταραχές θερμορύθμισης και αφυδάτωση και συνιστά επείγον περιστατικό.
- Ψωριασική ονυχία: Προσβολή των νυχιών με γραμμώσεις, πάχυνση, αποχρωματισμό και αποκόλληση από το υπονύχιο.
- Ψωριασική αρθρίτιδα: Μορφή ψωρίασης που συνοδεύεται από φλεγμονή στις αρθρώσεις, προκαλώντας πόνο, δυσκαμψία και ενίοτε παραμορφώσεις.
Η αναγνώριση της μορφής της ψωρίασης είναι καθοριστική για τη θεραπεία και τη μακροχρόνια πρόγνωση.
Ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα της ψωρίασης
Η ψωρίαση δεν είναι μόνο ένα αισθητικό πρόβλημα. Ο έντονος κνησμός, το αίσθημα καύσου, η ευαισθησία, οι ρωγμές που αιμορραγούν και οι αλλοιώσεις των νυχιών προκαλούν σημαντική ενόχληση. Πολλοί ασθενείς περιγράφουν ότι τα συμπτώματα επιδεινώνονται τον χειμώνα, όταν το δέρμα είναι πιο ξηρό, ενώ η έκθεση στον ήλιο συχνά βελτιώνει προσωρινά τις βλάβες. Η ψωριασική αρθρίτιδα εκδηλώνεται με πόνο και διόγκωση σε μικρές ή μεγάλες αρθρώσεις και, χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή τους.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ψωρίασης
Η διάγνωση βασίζεται πρωτίστως στην κλινική εικόνα. Ο δερματολόγος αναγνωρίζει τις χαρακτηριστικές πλάκες και μπορεί να εφαρμόσει το σημείο Auspitz, δηλαδή την εμφάνιση αιμορραγικών στιγμάτων μετά από απομάκρυνση των φολίδων. Αν υπάρχει αμφιβολία, γίνεται βιοψία δέρματος. Η αξιολόγηση της βαρύτητας γίνεται με ειδικούς δείκτες (PASI score), ώστε να καθοριστεί το θεραπευτικό πλάνο.
Θεραπευτικές επιλογές και σύγχρονη αντιμετώπιση
Η θεραπεία της ψωρίασης εξαρτάται από τη μορφή και τη βαρύτητα της. Στην ήπια κατά πλάκας ψωρίαση, τα τοπικά κορτικοστεροειδή, τα ανάλογα βιταμίνης D και οι κερατολυτικοί παράγοντες έχουν πολύ καλά αποτελέσματα. Στις μέτριες μορφές συχνά εφαρμόζεται φωτοθεραπεία με UVB narrow band ή PUVA. Στα σοβαρά περιστατικά χρησιμοποιούνται συστηματικά φάρμακα, όπως μεθοτρεξάτη, κυκλοσπορίνη και ρετινοειδή. Οι βιολογικοί παράγοντες αποτελούν πλέον θεμέλιο λίθο της θεραπείας της ψωρίασης, με υψηλή αποτελεσματικότητα και καλό προφίλ ασφάλειας.
Ο στόχος της θεραπείας είναι η ύφεση των βλαβών, η βελτίωση της ποιότητας ζωής και η αποτροπή των εξάρσεων.
Καθημερινή φροντίδα και πρόληψη
Η συστηματική ενυδάτωση με ειδικά μαλακτικά προϊόντα μειώνει τον κνησμό και προστατεύει το δέρμα. Η αποφυγή ερεθιστικών καθαριστικών και το ήπιο ντους με χλιαρό νερό είναι απαραίτητα. Η διακοπή του καπνίσματος και η ελάττωση του σωματικού βάρους μειώνουν τον κίνδυνο εξάρσεων. Τέλος, η ψυχολογική υποστήριξη και οι τεχνικές χαλάρωσης είναι καθοριστικές, καθώς το στρες έχει τεκμηριωμένα αρνητική επίδραση.
Η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική
Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη είναι η αντίληψη ότι η ψωρίαση μεταδίδεται με την επαφή. Η νόσος αυτή δεν έχει καμία σχέση με μολυσματικούς παράγοντες. Ο ασθενής μπορεί και πρέπει να συνεχίσει την κοινωνική και επαγγελματική του ζωή χωρίς περιορισμούς.
Αν παρατηρείτε ερυθηματώδεις πλάκες με φολίδες, αλλοιώσεις στα νύχια ή πόνο στις αρθρώσεις, είναι απαραίτητο να απευθυνθείτε σε ειδικό δερματολόγο. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή θεραπεία αποτρέπουν επιδείνωση και επιπλοκές. Η Δερματολόγο στη Νίκαια, Δρ. Κωνσταντίνα Δαγγλή, διαθέτει εκτενή εμπειρία στη διάγνωση και την εξατομικευμένη αντιμετώπιση όλων των μορφών ψωρίασης, προσφέροντας σύγχρονες θεραπείες που βελτιώνουν ουσιαστικά την καθημερινότητα των ασθενών.
